De overgang is een fase in het leven van iedere vrouw die zowel fysiek als mentaal veel teweeg kan brengen. Hormonale veranderingen, zoals een daling van oestrogeen en progesteron, zorgen vaak voor klachten als opvliegers, slapeloosheid en stemmingswisselingen.
Tegelijkertijd kan deze periode samenvallen met andere stressfactoren: werk, mantelzorg, een druk gezinsleven, of de behoefte om jezelf opnieuw uit te vinden. Het gevolg? Een vicieuze cirkel van stress, uitputting en uiteindelijk mogelijk een burn-out.
Het probleem met “Gewoon Ontspannen”
Wanneer vrouwen met deze klachten naar een arts of specialist gaan, krijgen ze vaak goedbedoelde adviezen zoals:
“Je moet proberen meer te ontspannen.”
“Maak je niet zo druk, het hoort erbij.”
“Omarm deze transitie in je leven.”
Hoewel deze tips op het eerste gezicht logisch lijken, missen ze vaak de kern van het probleem. De overgang zorgt er namelijk voor dat juist de stoffen die je nodig hebt om met stress om te gaan, minder beschikbaar zijn. Hierdoor wordt het advies om te ontspannen of “het los te laten” niet alleen ineffectief, maar het kan vrouwen ook het gevoel geven dat ze falen of iets verkeerd doen.
Hoe hormonen en stress samenwerken
Oestrogeen en progesteron spelen een cruciale rol in ons stresssysteem. Ze ondersteunen de aanmaak van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine, die belangrijk zijn voor een gevoel van rust en geluk. Ook dragen deze hormonen bij aan een gezonde regulatie van cortisol, het stresshormoon.
Wanneer deze hormonen tijdens de overgang dalen, gebeurt er het volgende:
Je stresssysteem staat sneller ‘aan’, omdat cortisol moeilijker gereguleerd wordt. Je ontspanning na een stressvolle gebeurtenis duurt langer. De daling van serotonine en dopamine vergroot de kans op somberheid en angstgevoelens.
De vicieuze cirkel
Wat gebeurt er als je lichaam al in een hormonale disbalans zit en daarbovenop langdurige stress ervaart?
Hormonale disbalans verergert stressgevoeligheid. Door een gebrek aan de natuurlijke “buffers” van oestrogeen en progesteron reageer je heftiger op stressvolle situaties. Stress verergert hormonale klachten. Langdurige stress put je lichaam verder uit en kan de overgangsklachten verergeren, zoals slapeloosheid, stemmingswisselingen en vermoeidheid. Uitputting leidt tot burn-out. Wanneer deze cirkel te lang doorgaat, kan dit resulteren in een burn-out, waarbij zowel je mentale als fysieke reserves zijn uitgeput.
Waarom het advies ‘gewoon ontspannen’ niet helpend is in de overgang
Het probleem met advies als “ontspan meer” of “omarm deze fase” is dat het voorbijgaat aan de biologische realiteit. Vrouwen willen heus wel ontspannen, maar hun lichaam en brein missen letterlijk de chemische stoffen die daarvoor nodig zijn. Het probleem zit niet in de wil, maar in de middelen die ontbreken.
Wanneer artsen of anderen deze adviezen geven, kunnen vrouwen het gevoel krijgen dat ze iets verkeerd doen. Dit versterkt gevoelens van schuld en frustratie, wat de stress alleen maar groter maakt.
Wat helpt wél voor vrouwelijk welzijn in de overgang?
Om deze vicieuze cirkel te doorbreken, is een holistische aanpak nodig die zowel aandacht besteedt aan het fysieke als het mentale welzijn.
Fysieke ondersteuning: Overweeg supplementen zoals magnesium, vitamine D en omega-3 vetzuren, die helpen bij ontspanning en stemming. Bespreek met een specialist of hormoontherapie passend kan zijn.
Zorg voor voldoende beweging, vooral in de buitenlucht. Dit reguleert cortisol en verbetert je stemming.
Mentale en emotionele ondersteuning: werk aan realistische verwachtingen van jezelf. Geef prioriteit aan wat echt belangrijk is en laat de rest los. Praat met een professional die kennis heeft van zowel stress als overgangsklachten. Bijvoorbeeld met een psycholoog, zie deze pagina. Zoek verbinding met andere vrouwen in dezelfde fase, bijvoorbeeld via een supportgroep of community.
Zelfzorg als fundament:
Neem je klachten serieus en geef jezelf de ruimte om aan herstel te werken. Plan bewust rustmomenten in, zelfs als ze klein lijken, zoals een dagelijkse wandeling of een mindfulnessoefening.
Het belang van begrip in de overgang
Wat vrouwen in de overgang het meest nodig hebben, is begrip en erkenning. Niet alleen van artsen en specialisten, maar ook van hun omgeving en – vooral – van zichzelf. Deze levensfase is geen teken van zwakte of falen, maar een biologische realiteit die vraagt om zorg en aandacht.
Herken je jezelf hierin? Neem je klachten serieus en zoek de juiste ondersteuning. Samen kunnen we de vicieuze cirkel doorbreken en toewerken naar een leven met meer balans!
